Słodziki w diecie diabetyka, czyli czym słodzić zamiast cukru?

Cukrzyca to schorzenie przewlekłe, wymagające od chorych systematycznego, codziennego stosowania różnych leków. Jako że obecnie jest to choroba nieuleczalna, to już od momentu diagnozy konieczne jest wprowadzenie licznych modyfikacji w stylu życia i diecie. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego osoby chorujące na cukrzycę powinny ograniczyć lub nawet całkowicie wyeliminować spożycie cukru. Czym zatem można słodzić zamiast cukru w cukrzycy?

Co to jest cukrzyca?

Cukrzyca jest chorobą przewlekłą. Obecnie nie jest możliwe całkowite jej wyleczenie. Jeszcze 50 – 60 lat temu diagnoza tego schorzenia mogła oznaczać wyrok. Jednakże wraz z postępem technologicznym chorzy zyskują coraz więcej metod terapeutycznych, których celem jest umożliwienie życia diabetykom na poziomie zbliżonym do osób zdrowych.

W cukrzycy kluczowym aspektem choroby jest nieprawidłowe działanie lub wydzielanie insuliny. Insulina, hormon białkowy, pełni wiele ważnych funkcji. Wśród tych najważniejszą wymienia się transport składników odżywczych (glukozy) do komórek.

Niestety, u diabetyków wspomniana insulina jest produkowana w zbyt małych ilościach lub nie jest produkowana wcale. Przyczynia się to do tego, że organizm nie jest w stanie wytwarzać energii, co uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Z tym aspektem są związane objawy choroby, czyli:

• przewlekłe zmęczenie,
• senność,
• spadek masy ciała,
• duży, “wilczy” głód.

W związku z nadmierną ilością glukozy we krwi dochodzi także do częstego oddawania moczu (poliuria), a w konsekwencji również do zwiększonego odczuwania pragnienia (polidypsją).

Dieta i leczenie cukrzycy

Wśród podstawowych metod terapeutycznych wymienia się stosowanie leków hipoglikemicznych takich jak np. metformina czy insulina, a także modyfikacje stylu życia. Najważniejsze wydają się odpowiednia terapia żywieniowa, a także zwiększenie aktywności fizycznej (zwłaszcza w typie II cukrzycy). Warto pamiętać, że decyzje terapeutyczne podejmuje lekarz, nierzadko współpracujący z dietetykiem, gdyż jak podkreślają Eksperci z Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, bez względu na stosowaną metodę terapii, codzienne przestrzeganie zdrowej diety o ograniczonej ilości cukrów prostych stanowi podstawą leczenia.

Odpowiednio dobrana terapia żywieniowa umożliwia chorym normalne funkcjonowanie. Dieta w cukrzycy składa się z:

• węglowodanów złożonych np. pełnoziarnistego pieczywa czy gruboziarnistych kasz (np. kasza gryczana),
• zdrowych tłuszczów np. oliwy z oliwek, oleju rzepakowego czy orzechów,
• pełnowartościowych i chudych źródeł białka np. chudego mięsa czy nasion roślin strączkowych.

Bardzo istotne jest, aby każdego dnia jeść znaczne ilości warzyw. Preferowane są te podawane na surowo, kiszone i gotowane al dente. W mniejszej ilości spożywać można również owoce, ale należy wybierać te świeże, spożywane na surowo i najlepiej z innymi produktami np. jogurtem czy twarogiem.

Jak podkreśla PTD, diabetycy muszą ograniczyć spożycie produktów takich jak białe pieczywo czy żywność wysoko przetworzona. Zaleca się unikać słodyczy i słodzenia – cukrem, miodem itp.

Powstaje zatem pytanie – co ze słodkimi przekąskami czy słodzoną kawą i herbatą?

Czy słodzenie w cukrzycy jest zabronione? 

Wiedząc, że osoby z cukrzycą muszą unikać słodzenia klasycznymi słodzikami np. cukrem, warto poszukać alternatywnych rozwiązań. Co ciekawe, chorzy nie zostali pozostawieni sami sobie. Jak możemy przeczytać w rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Diabetologii, substancje słodzące takie jak aspartam czy stewia mogą być spożywane przez osoby z cukrzycą. Jednocześnie specjaliści podkreślają, że słodziki powinny być spożywane w umiarkowaniu!

Substancje słodzące mogą być zamiennikiem cukru spożywczego, ponieważ nie wpływają na poziom glukozy we krwi. Jak to możliwe? Wynika to z tego, że większość ze słodzików nie jest trawiona w świetle przewodu pokarmowego. W przypadku osób z cukrzycą, którym trudno jest wyeliminować słodki smak diety, substancje słodzące mogą ułatwić eliminację słodyczy i żywności wysoko przetworzonej.

Słodziki obecne w zdrowych czy domowych słodyczach stanowią doskonałą alternatywę dla ich sklepowych odpowiedników. Słodziki takie jak aspartam mogą także pomóc w redukcji masy ciała, gdyż mogą przyczynić się do ograniczenia spożycia produktów wysokokalorycznych. Aby dowiedzieć się więcej na temat np. aspartamu w diecie, zajrzyj tutaj: https://dietetycy.org.pl/aspartam-czy-na-pewno-jest-szkodliwy/.

Włączając słodziki do diety, należy pamiętać, że nie zastępują one zdrowej diety. Warzywa czy pełnoziarniste produkty zbożowe to nadal absolutna podstawa codziennego jadłospisu. Z kolei substancje słodzące należy spożywać zgodnie z ilością zalecaną przez producentów, w umiarkowaniu i unikać ich nadmiaru.

Warto wiedzieć, że obecnie cukrzyca to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób przewlekłych. Jak wskazuje Światowa Organizacja Zdrowia, schorzenie to dotyczy ponad 420 milionów osób na świecie. Jest to również jedna z najczęstszych przyczyn przedwczesnej śmierci. W związku z tym prowadzenie odpowiedniego stylu życia jest niezwykle istotne. Pozwala nie tylko spowolnić przebieg choroby, ale także opóźnia występowanie powikłań cukrzycy. Lubiąc słodkie napoje i posiłki, warto starać się ograniczyć ich ilość. Jeśli to zalecenie wydaje się trudne do realizacji, należy skonsultować się z doświadczonym dietetykiem, a także w ograniczonej ilości zastępować cukier substancjami słodzącymi.

Bibliografia:

• Diabetes. Fact sheets. Data aktualizacji 10.11.2021
• Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę. Diabetologia praktyczna, 2020:6:1.
• Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Cukrzyca typu 2 – zalecenia i jadłospis. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy. Dostęp online 21.01.2022.
• Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Diabetologia Praktyczna 2019; 5:1. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Via Medica.